(سال 36 هجرى بود، امیرالمؤ منان على (ع ) همراه سپاه خود، براى سرکوبى سپاه معاویه به سرزمین (صفین ) رهسپار شدند و جنگ صفین در گرفت و 18 ماه طول کشید، تا اینکه جنگ به پایان رسید و به کوفه باز گشتند).
روزى پیرمردى به حضور على (ع ) (در کوفه ) آمد و پرسید:(اى امیرالمؤ منان ! آیا رفتن ما به جبهه صفین و جنگیدن با اهل شام به (قضاوقدر) الهى بود؟).
امام على : (آرى اى پیر مرد! بر هیچ فرازى بالا نرفتیم ، و بر هیچ نشیبى فرود نیامدیم مگر به قضا و قدر خدا).
پیرمرد( که از این سخن امام ، برداشت ناصحیح کرده بود و خیال مى کرد یعنى ما به اجبار الهى رفتیم ، و بشر در زندگى محکوم به جبر الهى است ) گفت :
(بنابراین من این رنجى را که در این سفر کشیدم ، مى توانم به حساب خدا بگذارم ؟) (و بگویم خدا مرا به این رنج ، مجبور ساخته بود پس من اجرى ندارم ):
امام على : (اى پیرمرد خاموش باش و چنین سخنى نگو، بلکه به خدا سوگند، خداوند پاداش بزرگى براى رفتن شما به صفین ، و اقامت در آنجا، و بازگشت از آنجا، به شما داده است ، و شما در هیچیک از اعمال خود مجبور نبوده اید).
پیرمرد: اگر ما در رفتن به سوى صفین ، آزاد و با اختیار بودیم ، پس چرا بازگشت ما به (قضاوقدر) خدا باشد؟.
امام على : گویا گمان مى کنى که منظور از (قضاوقدر)، قضاى حتمى الهى ، و قدر ناگزیر او بوده است (که مجبور بوده اى ) اگر چنان ثواب و عقاب وامر و نهى و باز داشت خدا، بیهوده خواهد شد، و مژده و تهدید انسان ، بى معنى است ، و دیگر نیکوکار سزاوار تحسین ، و گنهکار سزاوار سرزنش ‍ نیست ، و نیکوکار از گنهکار، شایسته تر به تشویق نخواهد بود، و گنهکار از نیکوکار، سزاوارتر به سرزنش نیست ، چنین سخن ، همان سخن بت پرستان و دشمنان خدا، و حزب شیطان و اهل قدر و مجوس این امت است ، خداوند متعال ، تکلیف را بر اساس اختیار بشر، (و نیز) بازداشتن را بر اساس ‍ اختیار بشر نموده ( تا آنها از روى اختیار، به راه فساد نروند) و براى اعمال نیک اندک ، پاداش بسار داده ، و اطاعت نکردن از خدا، پیروزى بر او نیست ، و اطاعت از او، از روى زور و اجبار نمى باشد، و به مردم آنچنان اختیار کامل نداده که همه چیز را به آنها واگذار کرده باشد(که اهل تفویض مى گویند)، آسمانها، زمین و فضا را بیهوده نیافریده ، و پیامبران را بى جهت به عنوان بشیر ونذیر (مژده دهنده و ترساننده ) نفرستاده است ، که این عقیده کافران است ، واى بر آنها از آتش دوزخ .
بیان شیوا او مستدل امام على (ع ) آنچنان آن پیرمرد را قانع و خشنود ساخت و تحت تاءثیر قرار داد که در مدح على (ع ) این دو شعر را خواند: